|
***
«А
пчолачкі мае залаценькія, як я вас люблю, так і
вы мяне любіце, як я вам гаджу, так і вы мне гадзіце, каб вы не жалілі,
не
кусаліся, духмяным мёдам запасаліся. Вавекі вякоў. Амінь».
(Запісана ад Гукайла Івана)
***
Калі з навароджаным дзіцём маці першы раз выходзіць з
дому, то яна пераказвае ад сурокаў такія
словы:
«На гадзюцы еду, гадзюкаю паганяю, злым, нядобрым
людзям
рот затыкаю. Хто мяне пераварачэ, той мае дзіця ўрачэ».
***
Бывае
што ад іншага дзіцяці твайму дзіцяці будуць сурокі.
То пабачыўшы здалёк іншае дзіця маці прыгаворвае: «Мае дзіця ваўчаня, а
твае
сабачаня, мае ваўчаня з'ела тваё сабачаня».
***
Калі ў дзіцяці выпадае малочны
зуб, то трэба падайсці да
печы і кінуць зуб цераз сябе ў запечак са
словамі: « На табе зуб залаты, а дай мне крэпкі,
касцяны».
***
Калі ў вока папала парушына, то
пальцам водзяць па павеку
і гавораць: «Ваўчок-ваўчок, ідзі ў лясок, вазьмі калок, выймі з
Сашынага вока
парушок».
***
Калі дзіця плача без прычыны, то кажуць, што яго
хтось сурочыў. Маці адмервае ад парога 3 крокі, кладзе ў гэтым месцы
яго на
падлогу, 3 разы пераступае і пры гэтым прыгаворвае: «Якая маці
нарадзіла, такая
адхадзіла, тьфу-тьфу-тьфу. Потым выцірае твар дзіцяці сваёю сподняю
сарочкаю».
***
З даўніх часоў расліна гарлачык
лічылася не толькі
лячэбнай, але і валодаючай чарадзейнымі ўласцівасцямі. Яе яшчэ называлі
«Адалень-травою», з гэтай раслінай звязана многа прыкмет і павер'яў.
Лічылі,
што гарлачык валодае здольнасцю адольваць нечыстую сілу і хваробы.
Засушаную
расліну бралі з сабою, калі адпраўляліся ў дарогу і
звярталіся да яе з просьбай:
«Адалень-трава! Адолей ты злых
людзей, каб ліха на мяне
не думалі, адгані ты чарадзея, паклёпніка. Адалень-трава! Адалей ты
горы
высокія, долы нізкія, азёры сінія, берагі крутыя, лясы цёмныя».
(запісана
ад Гукайлы Сцепаніды Пятроўны, 1914 г.н.)
Сустрэча
са
знаўцамі
народнага
фальклору
ў
Санюкоўскай
бібліятэцы
Дзякуючы
такім
сустрэчам матэрыялы бібліятэкі пастаянна папаўняюцца
Мясцовыя
прыкметы і павер'і
Пакуль
сваё поле ці агарод не засееш – не пазычай
насення, бо не будзе ўраджаю.
Калі
хтось
на цябе нядобра гляне, то ціхенька скажы: «Соль табе ў вочы, засланка ў
плечы»
- тады цябе чалавек не сурочыць.
Калі
выганяюць карову ў поле, то паганяюць дубчыкам вярбы, асвечанай у
царкве ў
вербную нядзелю. Калі такога дубчыка няма, гаспадыня бярэ іншы, але
праганяць
карову кожны дзень трэба адным і тым жа
дубчыкам, бо калі яго выкінеш па дарозе, то карова не будзе глядзець
статак, а
будзе ўцякаць дадому або ў шкоду. Паганяючы карову, прыгаворваюць:
глядзі,
кароўка, чарады, як почапка вады.
Жураўлі
ляцяць высока – да зімы яшчэ далёка.
Зіма
не
наступіць да той пары, калі з бярозы не ўпадуць апошнія лісты. Пакуль
на бярозе
ёсць лісце, то колькі б разоў не выпадаў снег, ён усё роўна растане.
Распусцілася
бяроза раней вольхі – будзе вельмі мокрае лета.
Гром
грыміць на голы лес – будзе год галодны.
Малады бусел на крыло – гаспадар за жніво.
Груша
зацвіла – саджай бульбу.
Бусла заб'еш – гора нажывеш.
Калі
рана
прылятаюць ластаўкі, то і вясна будзе
ранняя.
Калі
мурашкі перасяляюцца на высокае месца, лета будзе даждлівае.
Першага
жніўня – Макрына або Макрыны. У гэты дзень часта ішоў дождж і розныя
прыкметы
звязвалі з гэтым днём. Казалі: калі на Макрыны дождж, то ўвесь жнівень
і восень
будуць мокрыя, а калі дажджу няма, то і восень будзе сухая.
Другога жніўня – Ілля. У гэты
дзень таксама чакалі дажджу
і казалі: прыдзе Ілля і наробіць гнілля.
Калі гэты дзень быў пагодлівы, то прадказвалі добры
другі ўкос. У Санюках лічылі: калі на Іллю
ішоў дождж, то пасля
гэтага дня
забаранялася купацца ў рэчцы, асабліва дзецям. Казалі: купацца нельга,
бо Ілля
памачыўся ў ваду.
(Запісана ад Сарочанка
Антолі Барысаўны, 1920 г.н.)
Самае высокае месца ў Санюках –
узгорак з назвай
«Касцелішча». Тут расце вельмі стары
дуб, гэта самае высокае дрэва ў вёсцы. Час ад часу на яго верхавіну
прылятае
крумкач. Мясцовыя жыхары прыкмецілі: у
які бок у бязветранае надвор'е крумкач павернуты дзюбай, неўзабаве,
прыкладна
праз паўсутак падуе вецер. Гэта прыкмета праверана дзесяцігоддзямі і безадказна
дзейнічае на дадзенай мясцовасці.
У лесе ніколі не
трэба праходзіць пад нахіленым дрэвам –
«чортавымі варотамі» - бо абавязкова заблукаеш. Калі заблукаў – трэба
надзець
шапку казырком назад, а жанчыне хустку перавярнуць на адваротны бок і
зноў
завязаць, тады чары лесавіка прападуць і хутка знойдзеш патрэбную
дарогу.
Калі
адпраўляешся ў дарогу, хаця б і ў лес, а заяц цераз дарогу перабяжыць,
то лепш
вярнуцца, бо не будзе ўдачы.
Калі
ластаўкі зрабілі гняздо ў хляве, то гэта вельмі спрыяла добраму
вядзенню
гаспадаркі. Нельга разбурваць гняздо ластаўкі, каб не наклікаць бяду на
селішча. Дзецям забаранялася браць у рукі яйкі ластаўкі, бо твар
пакрыецца
рабаціннем.
Яшчэ старыя людзі
казалі збіраецца навальніца, але з-за
рэчкі, збоку в.Бабруйкі падзьме вецер,– дажджу не будзе.
(Запісана ад
Сарочанка Федара Данілавіча 1922
г.н.)
˂1˃ ˂2˃ ˂3˃ ˂4˃ ˂5˃ ˂6˃
|
|